PERSBERICHT Vooraankondiging 'Verborgen betekenissen. Vrouwen en mannen in de Japanse prentkunst' in Japanmuseum SieboldHuis 27 januari 2023 - 23 april 2023 Van 27 januari t/m 23 april 2023 toont Japanmuseum SieboldHuis ‘Verborgen betekenissen. Vrouwen en mannen in de Japanse prentkunst’. De tentoonstelling geeft met 123 topstukken van de beroemdste kunstenaars uit de hoogtijdagen van de Japanse prentkunst (1765-1865) een groot overzicht van de klassieke prentkunstthema’s: helden, schoonheden, acteurs en erotische prentkunst. De houtblokprenten (ukiyo-e) vormen gelaagde raadsels en bevatten veel verwijzingen naar verhalen over de Japanse geschiedenis, literatuur, mythologie, mode, folklore of roddels uit het dagelijks leven in de Edo-periode. Sommige werken bevatten sluikreclame of omzeilen de censuurwetten. Voor deze tentoonstelling is elke prent tot in het kleinste detail onderzocht en beschreven. Er is gekeken naar de versieringen, rekwisieten, motieven, cartouches en achtergronden, want die onthullen de opeenstapeling van verhalen in de werken. Neem de prent ‘Yoyokiku en Yoyotsuru van Huize Matsubaya’ van Kitagawa Utamaro. Dit is een vrolijke parodie op een populair Japans kabuki-toneelstuk dat zich in de lente afspeelt, zoals de kersenbloesem in de rechterbovenhoek verraadt. De tekst linksboven vertelt dat de dames in dienst zijn van het Matsubaya-bordeel. De linker vrouw draagt een pop van een beroemde acteur die de hoofdrol speelt in het stuk. In de ogenschijnlijk simpele prent van Suzuki Harunobu staat een jongedame op een trap, maar de prent geeft veel meer informatie. De motieven op haar kleding verwijzen naar de Japanse maankalender. In haar hand heeft ze kleine touwtjes vast die worden gebruikt als geheugensteuntje bij de uitvoering van het o-hyakudo-ritueel. Als onderdeel van het ritueel voor geluk moet zij honderd keer de trap beklimmen en de tempel bezoeken. Een ander werk, zoals het drieluik van Utamaro, geeft een inkijkje in het ochtendritueel in een bordeel, waarbij de dames afscheid nemen van hun klanten en zich voorbereiden op een nieuwe werkdag. Op de prent is nog veel meer te ontdekken. Nieuwsgierig geworden? Deze en nog veel meer fenomenale werken uit museum- en privécollecties zijn tijdelijk te bezichtigen in Japanmuseum SieboldHuis.   Publicatie en activiteiten Bij deze tentoonstelling verschijnt de Engelstalige publicatie ‘The Riddles of Ukiyo-e. Women and Men in Japanese prints, 1765-1865’. De tentoonstelling en publicatie zijn het resultaat van een onderzoeksproject van studenten van onder meer de Universiteit Leiden en is geprogrammeerd in het kader van European City of Science Leiden. De redactie van de publicatie is in handen van Josephine Smit, Jim Dwinger en Chris Uhlenbeck. Een veelzijdig activiteitenprogramma biedt verdere verdieping op de tentoonstelling.   Meer informatie over de tentoonstelling, activiteiten en toegangskaarten: www.sieboldhuis.org.   Yoyokiku en Yoyotsuru van Huize Matsubaya Kitagawa Utamaro (1753–1806) Uit de serie: Yoshiwara parodieën van Kabuki, een set van 10. 1798 Privécollectie Deze prent is een speelse parodie op het theaterstuk ‘Sukeroku’. Dit toneelstuk speelt in de lente, zoals de kersenbloesem in de rechterbovenhoek verraadt. De gehurkte vrouw links houdt een pop vast van de acteur Ichikawa Danjūrō VI in zijn rol van Sukeroku.  Sukeroku wist niet wie zijn vader had vermoord en doorzocht de hele wijk Yoshiwara op zoek naar het gestolen familiezwaard. De beroemde courtisane Agemaki raakt verstrikt in het verhaal omdat ze verliefd is op Sukeroku, maar ook de rijke moordenaar Ikyū als klant moest accepteren. Met zijn paarse hoofdband trok Sukeroku de aandacht van alle vrouwen in Yoshiwara, omdat het paarse pigment om de stof te kleuren heel erg duur was.   Een meisje voert het o-hyakudo ritueel uit Suzuki Harunobu (1725?–70), 1765 Scholten Collectie Ogenschijnlijk is het een eenvoudige prent van een vrouw die de trap oploopt, maar er zitten verborgen betekenissen in deze prent. De vrouw is bezig met het ritueel o-hyakudo (honderd keer), dat honderd bezoeken aan een tempel betekende. Een van de manieren om het ritueel voor geluk uit te voeren was het heen en weer lopen tussen een altaar en een vastgestelde plek op het tempelterrein. De vrouw gebruikt de touwtjes in haar hand om te tellen hoeveel rondjes ze nog moest. In de motieven op haar obi (buikband) zitten cijfers verstopt, het gaat hier om een kalenderprent (egoyomi). De nummers geven de lange maanden van het jaar aan, volgens de Japanse maankalender. Zo herkennen we het jaar: Meiwa 2 (1765). Publicatie van kalenders was door de overheid verboden, daarom verstopten de prentenmakers de cijfers in motieven op prenten.   Vertrek in de ochtend Kitagawa Utamaro(1753–1806), 1800 Scholten Collectie Op deze prent staat een groep courtisanes die afscheid nemen van hun klanten, die vroeg in de ochtend de trap afdalen. In de stad Edo stonden voornamelijk houten gebouwen, die regelmatig verwoest werden door branden. Zo ook de bordelen in het Yoshiwara-district. Als dit gebeurde kregen eigenaren van verwoeste bordelen toestemming om tijdens de wederopbouw hun bedrijf op een andere locatie voort te zetten. Dit drieluik toont een tijdelijk onderkomen na een brand in de tweede maand van 1800. Dit onderkomen stond in de wijk Yama no Shuku, zoals te zien is aan de rivier de Sumida die door het raam op de achtergrond zichtbaar is.     De heilige juwelen stelende duiker Utagawa Kuniyoshi (1798–1861). ca. 1842 Collectie Arendie & Henk Herwig Deze prent toont een onbevreesde parelduikster. Zij wordt achtervolgd door een woeste draak en verschillende zeedieren, zoals octopussen en een kogelvis. Ze kijkt achterom naar haar achtervolgers en houdt een lang mes boven haar hoofd. Achter haar rug verstopt zij een klein bolvormig wit voorwerp, waarschijnlijk een gestolen parel. De meeste parelduikers zijn vrouwen. Tegenwoordig dragen zij een duikpak, maar vroeger droegen ze alleen een lendendoek. De halfnaakte parelduikers waren een populair onderwerp in de Japanse prentkunst, vooral voor shunga (erotische prenten).   Bandō Yasosuke I, de meesterlijke acteur voorheen bekend als Morita Kanya VIII, in de rol van Ikyū met de baard. Utagawa Kunisada (1786 – 1865) Uit een serie zonder titel van acteursportretten, bekend als 'Beroemde kabuki acteurs uit het heden en verleden', 1863 Collectie Floris Deckers Deze prent toont de populaire acteur Bandō Yasosuke I (1759–1814) in de rol van Ikyū, de vileine bejaarde samoerai. Deze prent verwijst naar een van de belangrijkste scenes uit de beroemde kabuki-theatervoorstelling Sukeroku. De samoerai draagt een sierlijk kostuum en staart indringend naar zijn vijand. Hij staat op het punt om zijn zwaard te trekken.   .   Over Japanmuseum SieboldHuis Japanmuseum SieboldHuis biedt in een historisch Hollands huis aan het Rapenburg in Leiden het mooiste uit het oude Japan: prenten, lakwerk, keramiek, fossielen, herbaria, geprepareerde dieren, kleding, oude landkaarten en honderden andere schatten. Alle objecten zijn tussen 1823 en 1829 verzameld door Philipp Franz von Siebold, een Beierse arts in Nederlandse dienst. Bezoekersinformatie Japanmuseum SieboldHuis, Rapenburg 19, 2311 GE Leiden Openingstijden: dinsdag t/m zondag van 10.00 - 17.00 uur Entree: € 10 / MK en Rembrandtkaart geldig / kinderen t/m 17 jaar gratis Toegangskaarten via: www.sieboldhuis.org info@sieboldhuis.org   - einde persbericht - Noot voor de redactie: Voor meer informatie en/of beeldmateriaal kunt u contact opnemen met Marjolijn Goos; goos@sieboldhuis.org of  071-5125539